Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleşatır bir düzen bileğildir. Ahbaplık, maşer ortamında insanoğluın filvaki nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak yürekin vardır. Türe kıymeti dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene salmak, maşerî dirimın gerçekleşmesini hazırlamak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin karşıtsına kabul edilmesi ve uyulması müstelzim, katiyetle tamam kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer ortamında insanoğluın seçenek ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her saat mümkündür. “İşte dostluk, kişi davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir mekanizma, bir bütündür.” İnsan-kişi, kişi-natür ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru yürekin evrensel ilkelerle güvence altına düzenınmasıdır. Ahbaplık, insanlık seviyesi yürekin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birşu denli düşünce ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, maşer sözleşmesi, natür ve insanoğlu olarak tamlayan gözlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini hazırlamak maksadıyla konulmuş olan ve umum gücüyle desteklenen kaide, kazanç ve seçimın kâffesidür. Henüz geniş bir tanılamamıyla dostluk, adalete yönelmiş maşerî evetşama düzenidir. Ahbaplık Söz Mealı Ahbaplık kelimesi Arabi “kazanç” kökünden hasılat ve kazanç kelimesinin çoğheybetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “kazanç” kelimesinin çoğheybetli “ilenme’kak”tır. Türk Dil Kurumu’na bakarak dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk manaında da kullanılır. Uran Mealı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği yürekin hala doyurucu bir tanılamam gestaltlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen tanılamamı ise: “Makul bir zamanda makul bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) bağlamlanmış kurallar kâffesidür.” Ilmî bir disiplin olarak dostluk, kendi ortamında çizgi olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri bahis vadi kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile devlet veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna karşılık Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun başlıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik devlet aracılığıyla güvenceye düzenınmış ve cebri yapmış oldurımlara sahip olmasıdır. Ahbaplık kuralları kişi davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun boy bos kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle analog nitelikteki parçalanmamış durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık vadiında yapmış oldurım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek yürekin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamayı ve korumayı amaçlayan yapmış oldurımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları mâni olmak yürekin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve kazanç cezaları; temel hukukunda siyasetten men, kısım yama; algı hukukunda algı ve gizliceçılık cezaları kadar farklı dostluk dallarında farklı yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ait çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; bilinçi bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek veya siyasi gözleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan dostluk, genel olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî bir evetşama düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgısal yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî dirimı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve emniyet ortamında bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Tatbik Yarar (Içtimai İhtiyaçların Kontralanması) Hukukun kılgısal amacını, maşerî gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer ortamında yaşayan insanoğluın, birbirleri ile oluşturmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanoğlunun gestaltsından kaynaklanan ihtiyaçlarını karşıtlamaya çdüzenışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile mevlit, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek dostluk düzeni dirimın çizgi gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun katıksız gestaltsına ve bundan gelecek gelen gereksinimlerine amelî olgunlaşmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, soylu erki gerçeklere bile kapalıdır; soylu erki ihtiyaçlara uymalı ve onları karşıtlamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile makul bir organize altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak sahih kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanılamamıyla hak, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) olgunlaşmak üzere dü farklı anlamda kullanılır. Türe gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet manaında zatî bir özelliği deyimler. Kişi her saat haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni bildirmek yolunda temelli ve bileğişmez bir çaba gösterir. İşte bu seçenek ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile ait oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak konseptı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği temas biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk vadiında hukuki boy bos olarak lügat konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Maşer yürekindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini yürekeren kurallar parçalanmamışü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve almak durumunda bulunduğuna bakarak, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü hak konseptı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün dostluk sistemine ve sistemlerine egemen mevcut, nesnel ve salt bir boy bos niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini yürekerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lüzumlu bulunan düzeni sahabet etmek, gerekse onu bileğiştirmeyi meşrulaştırmak yürekin her saat adalete başvurulur. Nesnel ve yasa üstü hak hukukta karşıtmıza müesses dostluk düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim dostluk manaında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, bulunan dostluk düzenlerinin namına amelî olup olmadığı açısından bir boy bos ve değerlendirme ölçüsü evet. Tekrar bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun gerçekleştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve negatif karşıtlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon istikrar ortamında olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Normal olarak bütün dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî evetşama uyacak, hem bile bu maşerî dirimın amerikan barış ortamında sürebilmesi yürekin bir düzen görünümünü sağlamaya çdüzenışacaktır.